فیلسوفان تحلیلی معاصر وجود شناسی را شاخه معرفتی مستقلی به شمار نمی آورند و به همین علت، هر گونه بحث درباره رئالیسم متافیزیکی را نامشروع و بی معنا تلقی می کنند. نویسنده در این مقاله، با محور قرار دادن نوعی رئالیسم معتدل، از معناداری رئالیسم متافیزیکی جانبداری می کند. وی در ضمن، نشان می دهد بیشتر دلایلی که برای اثبات بی معنایی رئالیسم طرح شده بر پیش فرض های ضدرئالیستی استوارند و در نهایت خود ویرانگر خواهند بود. همچنین، در این مقاله، به پاره ای از زمینه های تاریخی شکل گیری ضدرئالیسم اشاره خواهد شد.

هیلاری پاتنم که زمانی خود از نمایندگان و مدافعان برجسته رئالیسم علمی و متافیزیکی به شمار می رفت، در اواسط دهه 1970م. به یکی از مخالفان سرسخت رئالیسم متافیزیکی مبدل شد. او تعدادی استدلال را علیه ابعاد صدقی و هستی شناختی رئالیسم متافیزیکی طرح کرد و پس از کنار گذاشتن کامل آن، یک نظام فکری جدید موسوم به «رئالیسم درونی» را به عنوان جایگزین پیشنهاد کرد. ایراد اصلی پاتنم بر بعد صدقی رئالیسم متافیزیکی این بود که به موجب این فلسفه، همواره یک شکاف پر ناشدنی میان صدق یک گزاره و توجیهات معرفتی ما برای آن گزاره در میان خواهد بود. از نظر هستی شناختی نیز نقد اصلی وی بر رئالیسم متافیزیکی این است که جهان در نگاه این موضع فلسفی از اشیاء «از قبل آماده» تشکیل یافته است. پاتنم از این رو مخالف هر دوی اینهاست که طبق نظر او از طرفی صدق را نمی توان چیزی جز توجیه ایده آل در نظر گرفت و از طرف دیگر چنین نیست که جهان از اشیاء از قبل آماده تشکیل یافته باشد؛ بلکه این ما هستیم که آن را با نظام های مفهومی گوناگونی که اتخاذ می کنیم، به انحاء خاص به اشیاء مختلف تقسیم می کنیم. در واقع از نظر پاتنم فرض هر گونه «منظر بیرونی»، خواه در مورد صدق و خواه در مورد هستی شناسی، بی معنی است.این مقاله پس از معرفی و نقد و بررسی استدلال های پاتنم در رد رئالیسم متافیزیکی، به تبیین، بحث و بررسی اجزاء و عناصر اصلی و سازنده رئالیسم درونی می پردازد. نتیجه بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که گذشته از اینکه ایرادات پاتنم علیه رئالیسم متافیزیکی از اعتبار و قو ت لازم برخوردار نیست، جایگزین پیشنهادی وی (رئالیسم درونی) نیز، علاوه بر گردآوری برخی عناصر ناهماهنگ و بعضا غیر شهودی در خود، با اشکالات جدی دست به گریبان است. تلقی مختار رئالیسم درونی از صدق نمی تواند به هدف اعلامی خود، یعنی از میان برداشتن شکاف عمیق میان صدق یک اظهار و آگاهی ما از آن، نائل آید. مدعیات هستی شناختی رئالیسم درونی نیز در واقع نه نتیجه معتبر و حقیقی تز نسبیت مفهومی، که تکیه گاه اصلی پاتنم در این خصوص به حساب می آید، بلکه بیشتر حاصل خلط مباحث زبان شناختی با مباحث هستی شناختی است.

یکی از مولفه های اصلی فلسفه پاتنم مخالفت با رئالیسم متافیزیکی است. بنا به قول مشهور، استدلال مبتنی بر نظریه مدل و استدلال مغز در خمره دو استدلالی هستند که پاتنم علیه رئالیسم متافیزیکی طرح کرده است. علاوه بر این دو، برخی معتقداند «پدیده نسبیت مفهومی» پاتنم نیز استدلالی مستقل علیه رئالیسم متافیزیکی ست. پدیده نسبیت مفهومی وضعیتی ست که در آن، دو جمله ظاهرا ناهم خوان هم زمان صادق اند. در آثار مختلف پاتنم مویداتی برای این قول وجود دارد، اما در جایی تقریری کامل و صریح از این استدلال نقل نشده است. در این مقاله، نخست تقریری از استدلال مبتنی بر پدیده نسبیت مفهومی علیه رئالیسم متافیزیکی ارائه خواهیم کرد. سپس نشان خواهیم داد که چنین استدلالی از استدلال مبتنی بر نظریه مدل و استدلال مغز در خمره مستقل نیست. بنابراین نمی توان چنین استدلالی را در عرض دو استدلال اصلی پاتنم در نظر گرفت. عدم استقلال این استدلال دو نتیجه در پی خواهد داشت: نخست آن که پذیرش این استدلال منوط به پذیرش دست کم یکی از دو استدلال قبلی پاتنم است، دوم آن که هر نقدی علیه دو استدلال مشهور پاتنم به مثابه نقدی علیه این استدلال خواهد بود.

اواخر دهۀ 70 میلادی تا اوایل دهۀ 90 میلادی، پاتنم نظریه ای پروراند که به رئالیسم درونی مشهور بود و شعارش از این قرار بود: «ذهن و جهان در کنار یک دیگر به ذهن و جهان سروشکل می دهند». رئالیسم درونی دو مؤلفۀ اصلی داشت: نسبیت مفهومی و وابستگی صدق به اظهارپذیری عقلانی در شرایط ایده آل. در این مقاله استدلال خواهد شد که در مؤلفۀ دوم؛ یعنی وابستگی صدق به اظهارپذیری عقلانی در شرایط ایده آل، نوعی تعارض درونی وجود دارد. در این راستا، پس از شرح و تبیین این مؤلفه خواهیم دید که «ایده آل سازی شرایط معرفتی» ناشی از تأکیدات پاتنم بر شهودات رئالیستی ما دربارۀ صدق است. همچنین خواهیم دید که پاتنم ترجیح می دهد از عبارت «شرایط به حد کافی خوب» به جای «شرایط ایده آل معرفتی» استفاده کند. در ادامه استدلال خواهد شد که «شرایط به حد کافی خوب» ویژگی هایی دارند که با شهودات رئالیستیِ ناظر به صدق، تعارض پیدا می کنند. بدین ترتیب، می توان نتیجه گرفت که رویکرد پاتنم به صدق در دورۀ رئالیسم درونی اش حاوی نوعی تعارض درونی است.

برخی منکر این رأی اند که خداوند دعا را مستجاب می کند و به این دلیل دعا اقدامی کارآمد است، چرا که دعای مستجاب با برخی از صفات باری تعالی مانند قدرت مطلق، علم مطلق، خیر محض بودن و... سازگار نیست. محور مقاله حاضر بررسی مدعای متافیزیکی امکان استجابت دعاست. به این منظور، ابتدا دو استدلال علیه کارآمدی دعا با دو پیشفرض «خداوند خیر محض است» و «خدا همیشه می خواهد و می تواند چیزی را که خیر است انجام دهد» ارائه و سپس نقد شده است. در نقد استدلال اول، از دیدگاه های موری استفاده شده و نشان داده می شود خداوند گاهی ارائه خیر خاصی را منوط به دعا می کند تا خوبی های مهم تری را عطا کند که بدون قیدوشرط تأمین نمی شدند. برای نقد استدلال دوم، بر مبنای آرای هاوارد-اشنایدر، نشان داده می شود به واسطه دعا برای انجام دادن یک فعل و تغییر موقعیت اخلاقی آن فعل، انجام دادن آن فعل برای خداوند تبدیل به بهترین کار می شود. همچنین ایجاد وضعیت اموری از سوی خداوند در اجابت دعا گاهی می تواند بهتر از موارد بدیل باشد. در ادامه مقاله استدلال سومی علیه کارآمدی دعا با پیشفرض «خداوند هر آنچه را مصلحت است انجام می دهد» طرح می شود. برای پاسخ به این اشکال بر مبنای تقسیم سه گانه مجلسی نشان داده شده که می توان حالتی را در نظر گرفت که مصلحت در گرو دعا باشد و بدین ترتیب تعارض برطرف می گردد. بخش پایانی مقاله بیانگر این نکات است که دعای کارآمد و حقیقی به عنوان امری علّی فراتر از یک ارتباط زبانی است، همچنین دعا وابسته به نوع و مراتب آن می تواند طیفی از دلایل ضعیف تا قوی را برای خداوند فراهم آورد، و نهایتاً این که دعای حقیقی، علاوه بر این که دلیلی بر انجام دادن فعلی فراهم می کند، بر ارزشمندی و مصلحت بودن آنچه خواسته شده نیز تأثیر می گذارد.

بر اساس آموزه های آیین سیکهـ، متافیزیک عبارت است از: «مطالعه وجود و هستی در سه جنبۀ مهم حقیقت مطلق، واقعیت موجود و شناختی که انسان از آن واقعیت دارد». حقیقت غایی وقتی قابل ادراک می گردد که به رؤیت واقعی (دَرشَن) رسیده باشد؛ در غیر این حالت توصیف شدنی نیست، بلکه فقط اوصافی مانند خالقیت، اراده، و ... شخصیت خداوند را تا حدودی توضیح می دهند. از نظر سیکهـ، حقیقت مطلق منشأ این آفرینش است. خداوند پیش از خلقتِ جهان در اندیشه فرو رفته بود و با خلق جهان بازی (لی لا) را دنبال می کند که جهان هستی عرصۀ کارزار و میدان مبارزۀ انسان است و جز این هیچ قصد و اراده ای را نمی توان برای آفرینش جهان تصور نمود؛ زیرا خداوند تام و تمام و کامل مطلق است، بی نیازی اش مانع آن است که مقصد و مقصودی را دنبال کند. از نظر سیکهـ، رستگاری انسان از طریق استدلال های عقلی و نظری ممکن نیست؛ زیرا از یک وجود منطقی که از طریق عقل به دست آمده است، اما کاملاً بی ارتباط و جدا از نور الهی است، کاری بر نمی آید؛ مگر اینکه شخص، خود را به مطلق متصل کرده باشد.

طبیعت یا محیط، هستومندی سیستماتیک حاصل از تعامل میان هستومندهای تشکیل دهنده ی آن است که در طول زمان نیز تغییر می کنند. تا پیش از داروین تأکید اندیشمندان بر همکاری میان فرد جاندار با محیطشان مبنای نظریه های تبیین کننده بوده است حال آن که داروین رقابت میان افراد را بر مبنای نظریه ای اقتصادی به عنوان پایه ی تبیین های خود برگزید. بنابراین سنگ بنای نظریه ی داروین بر رقابت میان هستومندهای زیستی بنا شد و در این رویکرد هر گونه تعاملی میان هستومندها بر پایه ی رقابت میان هستومندهای سطح بالاتر توضیح داده می شود. این امر و عدم وجود نظریه ی وراثتی مناسب در زمان داروین سبب شد تا نظریه ی تکاملی اش همانند دیگر نظریه ها با مشکلاتی در تبیین برخی از رویدادهای زیستی مواجه گردد. رویکردهای تعاملی (همکاری) یا تقابلی (رقابت) به تنهایی نمی توانند مبیّن کامل و یکپارچه ای برای واقعیت های زیستی تلقی شوند. به نظر می رسد هم زمان با این که رابطه ی اساسی میان هر هستومند زیستی با محیط پیرامونش تعامل و همکاری است، تقابل و رقابتی میان برخی هستومندها به ویژه هستومندهای به شدت شبیه برای برقراری ارتباط بهتر با محیط پیرامونشان نیز برقرار است.

این مقاله با تمرکز بر موضوع تبیین به مناقشات متافیزیکی میان رئالیست ها و غیررئالیست ها می پردازد. پیتر ریلتن نشان می دهد ریشه تمامی این مناقشات به بحث تبیین باز می گردد. مباحثی مانند تفسیر IBE، وحدت بخشی تئوری های علمی، موفقیت علم، و تفسیر و تبیین رجحان تئوری های تقلیلی و غیرتقلیلی و تئوری های مشاهدتی در تصویر کردن جهان ما، همه پیرامون بحث تبیین شکل می گیرد. به نظر ریلتن، مناقشه متافیزیکی به تبیین مرتبط است زیرا وابستگی جدی با تصویر ما از واقعیت دارد و ریشه آن در اثبات ضرورت پدیدارها است؛ هم چنین، از آنجا که تصویر ما از واقعیت جهان داده هایی بی طرف و خنثی از تبیین نیستند نزاع میان این دو دسته محل بحث ریلتن است. در نهایت این نزاع بی نتیجه پایان می یابد بی آنکه به یک نتیجه مطلوب برسد.

منطق آزاد منطقی غیرکلاسیک است که برخی قاعده های سور مربوط به منطق محمول ها را انکار می کند. دربارۀ اهمیت این منطق بسیار نگاشته اند اما به اهمیت آن در منطق های موجهات بسیار کم پرداخته شده است. در این مقاله می خواهم به اهمیت منطق آزاد در منطق های موجهات (و نیز در منطق زمان) بپردازم. در منطق موجهات کلاسیک اصول متافیزیکی فراوانی اثبات می شوند که از دیدگاه فلسفی مورد تردیدند، مانند فرمول های بارکن، بوریدان‏، و عکس بارکن. این فرمول ها در منطق موجهات آزاد معادل دو اصل متافیزیکی قوی زیر هستند: ضرورت گرایی ‎ و بالفعل گرایی. این دو اصل در منطق زمان آزاد به صورت اصل های متافیزیکی دیگری ظاهر می شوند: سرمدگرایی و حال گرایی. از آنجا که این اصول و فرمول های بارکن و بوریدان در منطق های ‎«کلاسیک»‎ موجهات و زمانْ قضیه و قابل اثبات اند ناگزیر در این منطق هم ارز و هم توان اند، اما در منطق های ‎«آزاد»‎ موجهات و زمان، نه قابل اثبات اند نه هم ارز یا هم توان. از این رو، می توان روابط و نسب آن ها با یکدیگر را در منطق های آزاد به دست آورد و نشان داد که کدام یک از آن ها دیگری را نتیجه می دهد و افزودن هر یک از آن ها به عنوان اصلی متافیزیکی چه نتایجی در پی دارد.